حکم سبق و رمایه (قرآن)سَبْق مصدر «سَبَقَ» یا «سابَقَ» در لغت به معنی در گذشتن از کسی، جلو افتادن از کسی و پیشی گرفتن می‌باشد و رمایه مشتق از «رمی» به معنای مطلق تیراندازی است. [۱]
الجوهري، أبو نصر، صحاح اللغه، ذیل عنوان سبق.
[۲]
لوییس معلوف، المنجد.
. که این سبق و رمایه برای خود احکامی دارند.۱ - مشروعیت سبق و رمایهطبق آیات قرآن سبق و رمایه مشروعیت دارند. «واعدوا لهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخیل ترهبون به عدو الله وعدوکم وءاخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلمهم وما تنفقوا من شیء فی سبیل الله یوف الیکم وانتم لا تظلمون؛ هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها (= دشمنان)، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمی‌شناسید و خدا آنها را می‌شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام) انفاق کنید، بطور کامل به شما بازگردانده می‌شود، و به شما ستم نخواهد شد!». در روایتی از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قوه به رمی تفسیر شده است که در این صورت، آیه شریفه به این معنا است که تیراندازی از مصادیق قوه است. «قالوا یـابانا انا ذهبنا نستبق وترکنا یوسف عند متـعنا فاکله الذئب وما انت بمؤمن لنا ولو کنا صـدقین؛ گفتند: «ای پدر! ما رفتیم و مشغول مسابقه شدیم، و یوسف را نزد اثاث خود گذاردیم؛ و گرگ او را خورد! تو هرگز سخن ما را باور نخواهی کرد، هر چند راستگو باشیم!»». ۱.۱ - سرگرم شدن به تیراندازیقرآن مى گوید: (شب هنگام برادران گریه کنان به سراغ پدر رفتند)(و جاؤ ا اباهم عشاء یبکون). گریه دروغین و قلابى ، و این نشان مى دهد که گریه قلابى هم ممکن است و نمى توان تنها فریب چشم گریان را خورد!.پدر که بى صبرانه انتظار ورود فرزند دلبندش یوسف را مى کشید با یک نگاه به جمع آنها و ندیدن یوسف در میانشان سخت تکان خورد، بر خود لرزید، و جویاى حال شد: آنها گفتند: (پدر جان ما رفتیم و مشغول مسابقه(سوارى، تیراندازى و مانند آن) شدیم و یوسف را که کوچک بود و توانائى مسابقه را با ما نداشت ، نزد اثاث خود گذاشتیم ، ما آنچنان سر گرم این کار شدیم که همه چیز حتى برادرمان را فراموش کردیم و در این هنگام گرگ بى رحم از راه رسید و او را درید)! (قالوا یا ابانا انا ذهبنا نستبق و ترکنا یوسف عند متاعنافا کله الذئب). (بنا بر احتمالی، مقصود از «نستبق» مسابقه در تیراندازی است.) «وما افاء الله علی رسوله منهم فما اوجفتم علیه من خیل ولا رکاب ولـکن الله یسلط رسله علی من یشاء والله علی کل شیء قدیر؛ و آنچه را خدا از آنان (= یهود) به رسولش بازگردانده (و بخشیده) چیزی است که شما برای به دست آوردن آن (زحمتی نکشیدید،) نه اسبی تاختید و نه شتری؛ ولی خداوند رسولان خود را بر هر کس بخواهد مسلّط می‌سازد؛ و خدا بر هر چیز توانا است!». (از آیات یاد شده برای جواز تمرین تیراندازی و مسابقه با تعیین جایزه با اسب، شتر، استر، و فیل استدلال شده است.) [۱۰]
مقدس اردبيلي، احمد بن محمد، زبدة البیان، ص۵۸۹.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم سبق و رمایه» |